De VVD-gemeenteraadsfractie wil dat Haagse aanvragers van bijstanduitkeringen thuis bezocht worden om fraude te voorkomen. In andere steden blijkt deze methode zeer succesvol. Zo steeg in Amsterdam het aantal afwijzingen van aanvragen van 29% naar 45%, nadat de gemeente in de hoofdstad structureel bij aanvragers op bezoek ging.

Fraude met uitkeringen blijkt een urgent probleem. Zo werden bij huiszoekingen in Utrecht in meer dan de helft van de gevallen onrechtmatigheden aangetroffen.

Het liberale raadslid Sander Dekker: "We moeten echt afrekenen met fraudeurs als we de bijstand in Nederland in stand willen houden. Nu de gemeente sinds kort zelf financieel opdraait voor de bijstandsuitkeringen wordt het hoog tijd dat we daar in Den Haag ook eens werk van gaan maken. Controles betalen zichzelf uiteindelijk terug."

De liberalen willen van het College van B&W precies weten hoeveel fraudegevallen op dit moment in Den Haag worden achterhaald. Daarnaast stellen zij kritische vragen over de manier waarop de fraudebestrijding in Den Haag plaatsvindt. Zo wil de VVD weten hoeveel sociale rechercheurs de gemeente in dienst heeft en in hoeverre de zij samenwerkt met de belastingdienst en woningcorporaties bij de bestrijding van fraude.

Voor meer informatie:
Sander Dekker (raadslid), tel. 06 - 21 87 23 16

~~~~~~~~~~

Vragen

Aan de voorzitter van de gemeenteraad

Den Haag, 10 juni 2004

Onlangs riep staatssecretaris Rutte gemeenten op om de rechtmatigheid van bijstandsuitkeringen te controleren door middel van huisbezoeken. In Amsterdam is door het toepassen van een dergelijke methode het aantal afwijzingen bij aanvragen van een bijstandsuitkering gestegen van 29 naar 45%. Ook bij een recent in Utrecht afgenomen steekproef bleek dat meer dan de helft van het aantal onderzochte bijstandsuitkeringen onterecht bleek te zijn verstrekt. Aangezien de gemeente sinds de invoering van de nieuwe Wet Werk en Bijstand zelf financieel opdraait voor de bijstandsuitkeringen, loont het volgens de VVD om steviger in te zetten op de bestrijding van fraude. Investeringen in extra sociale rechercheurs zouden zichzelf daardoor kunnen terugverdienen.

In dit verband stelt de VVD onder verwijzing naar artikel 35 van het reglement van orde de volgende vragen:

1. Is het college het met de VVD eens dat het voor het draagvlak voor uitkeringen van belang is dat fraude zo effectief mogelijk wordt bestreden?
2. Hoeveel aanvragen tot bijstandsuitkering worden in Den Haag jaarlijks afgewezen (als percentage van het totale aantal aanvragen)?
3. Hoeveel gevallen van fraude worden in Den Haag op jaarbasis achterhaald?
4. Hoeveel sociale rechercheurs zijn er thans bij de gemeente in dienst?
5. In hoeverre werkt de Dienst SZW samen en wisselt zij structureel informatie uit met andere instanties, zoals de Belastingdienst en woningbouwcorporaties, bij de bestrijding van fraude?
6. Denk het college de in het kader van de 'Agenda van de Toekomst' gemaakte doelstellingen te gaan halen?
7. Welke concrete afspraken zijn er in het kader van de 'Agenda van de Toekomst' met het ministerie van SZW gemaakt over de bestrijding van bijstandsfraude?
8. Wordt er in Den Haag momenteel met systematische huisbezoeken gewerkt? Zo nee, waarom niet?
9. Is het college het met de VVD eens dat systematische huisbezoeken, gelet op ervaringen in andere steden, een effectief middel zijn om misbruik van de bijstand tegen te gaan?
10. Is het college bereid een dergelijke aanpak voor Den Haag uit te werken en aan de raad voor te leggen. Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

VVD-fractie

Sander Dekker

~~~~~~~~~~

Antwoorden

Het college van burgemeester en wethouders van Den Haag heeft bovenstaande vragen op 22 juni 2004 als volgt beantwoord:

1. Ja. Zoals het college in de inleiding van het meest recente fraudebeleidsplan 2003 schrijft "streeft de gemeente Den Haag naar een adequaat handhavingsbeleid omdat de doelstelling is om alleen uitkeringen te verstrekken aan mensen die er recht op hebben en fraude het draagvlak van de sociale zekerheid ondergraaft".
   In oktober ontvangt de raad een gecombineerd fraudeverslag 2003/2004 en een fraudebeleidsplan voor 2005. Tevens krijgt de raad dan de concept-fraudeverordening toegezonden die per 1 januari 2005 in werking treedt.
2. Van belang is dat het CWI al een percentage potentiële bijstandsgerechtigden 'afvangt' door middel van de zogenaamde 'preventiequote WWB': dit is het percentage potentieel bijstandsgerechtigden tot 65 jaar die zich bij het CWI melden voor een uitkering, maar uiteindelijk niet voor een aanvraag aan de gemeente worden overgedragen, vanwege werkaanvaarding of andere redenen. Volgens informatie van het CWI bedroeg de preventiequote voor Den Haag in 2003 37,2%. Van de overige 62,8%, dat wil zeggen de aanvragen om bijstand die door het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) wel naar de dienst SZW zijn overgedragen, heeft de dienst SZW in 2003 in 26% van de gevallen de aanvraag afgewezen. Dit afwijzingspercentage betreft de aanvragen die in het systeem van de dienst SZW zijn geregistreerd. Over de 1e drie maanden van 2004 gaat het overigens om 28% van alle gevallen.
   
   In cijfers:
   geheel 2003: 9.782 aanvragen bij dienst SZW 2.515 afwijzingen
   1e kwart 2004: 2.698 aanvragen bij dienst SZW 753 afwijzingen
   
   Met nadruk wordt gesteld dat de afwijzingen zowel in Den Haag als in Amsterdam uiteraard niet alleen vanwege fraude plaatsvinden. Het kan namelijk ook zijn dat de aanvraag na onderzoek door de dienst vanwege een andere reden wordt afgewezen of de aanvrager besluit zijn aanvraag in te trekken omdat hij ondertussen werk heeft aanvaard.
   Bovenstaande betekent dat aan ruim 53% van de personen die zich als potentiële bijstandgerechtigde bij het CWI melden uiteindelijk géén bijstanduitkering wordt toegekend.
3. Op jaarbasis worden in Den Haag de volgende fraudegevallen achterhaald:
   

   	2001	2002	2003
   Totaal	1.987	2.189	2.164
   Witte inkomsten	1.308	1.461	1.351
   Zwarte inkomsten	69	61	89
   Vermogen	74	16	25
   Onjuiste woonsituatie	122	206	256
   Partnerfraude	70	89	119
   Onvolledige informatie	344	356	324

4. De afdeling Bijzonder Onderzoek van de dienst SZW heeft een formatie van in totaal 48 fte. Dit is inclusief de 5 fte aan controleurs die tijdelijk (2004 tot en met 2006) aan de afdeling zijn toegevoegd in verband met het Huisbezoekenproject (zie verder het antwoord op vraag 8).
   Daarnaast heeft de politie Haaglanden de beschikking over 5 fte sociale rechercheurs voor de strafrechtelijke opsporing van sociale zekerheidsfraude, gepleegd met gemeentelijke uitkeringsgelden.
5. Via de aansluiting op het Inlichtingenbureau wisselt de dienst SZW periodiek gegevens uit met de UWV, andere sociale diensten, de Informatie Beheer Groep en de belastingdienst. Hierdoor kan ten onrechte of teveel ontvangen uitkering in een vroeg stadium ("witte fraude") worden opgespoord. Voor het overige wordt verwezen naar het fraudeplan dat jaarlijks wordt opgesteld.
6. + 7. In het kader van de Agenda voor de Toekomst heeft het college in juni 2001 afspraken gemaakt met het ministerie over een extra inspanning ten aanzien van de uitstroom van cliënten naar werk en maatschappelijke participatie. Voor wat betreft de fraudebestrijding bestaat de afspraak uit de "voortzetting van de actieve fraudebestrijding en de stringente toepassing van het boete- en maatregelenbeleid". De afspraak met het ministerie is dat over dit punt van de Agenda van de Toekomst via het jaarlijkse fraudeverslag en -beleidsplan verantwoording wordt afgelegd aan het ministerie.
8. Om fraude met uitkeringen te achterhalen wordt in Den Haag al jaren gebruik gemaakt van een huisbezoek, zowel bij nieuwe aanvragen als bij lopende uitkeringen. Daarmee kunnen bijvoorbeeld verzwegen samenwoning en andere vormen van woonfraude worden achterhaald. Over de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de huisbezoeken wordt u in het fraudeplan 2005 geïnformeerd. Vooruitlopend hierop wordt hierbij alvast een doorkijk gegeven naar de inzet van de huisbezoeken door de dienst SZW:
   1. Huisbezoeken worden intensief maar selectief uitgevoerd, dat wil zeggen als er sprake is van een vermoeden van fraude bij de dienst zelf of wanneer er een extern signaal over mogelijke fraude bij de dienst SZW binnenkomt. Het gebruik van huisbezoeken is met ingang van dit jaar verder geïntensiveerd doordat een beroep is gedaan op de 'Tijdelijke stimuleringsregeling uitbreiding opsporing en controle' van het ministerie van SZW. Met deze extra middelen worden tot en met 31 december 2006 5 fte extra controleurs ingezet die met ingang van het tweede kwartaal 2004 gaan participeren in het 'Huisbezoekenproject'.
   In dit project zal in bepaalde situaties (zoals bij een eerste aanvraag als op het woonadres van de aanvrager meerdere bewoners ingeschreven staan of als de uitkering eerder is beëindigd wegens een verzwegen samenwoning of andere vorm van woonfraude) altijd een onaangekondigd huisbezoek worden afgelegd. Bij een lopende uitkering zal standaard een onaangekondigd huisbezoek worden afgelegd als de cliënt naar een woonadres met meerdere bewoners verhuist of wanneer er twijfels zijn/blijven over de woonsituatie. Deze situaties zijn bepaald op grond van praktijkervaringen, analyses van fraudegevallen en ervaringen uit andere gemeenten. De huisbezoeken worden afgelegd door een controleur van de afdeling Bijzonder Onderzoek en een bijstandsconsulent.
   2. Ten tweede worden huisbezoeken ingezet binnen een nieuwe methodiek die in 2003 is ontwikkeld voor klanten die (regelmatig) uitvallen uit een reïntegratietraject en waarbij de dienst het vermoeden heeft dat er mogelijk fraude in het spel is.
   De methodiek, die is ontwikkeld binnen één van de experimenten van de Agenda van de Toekomst, richt zich specifiek op fase 4-klanten en kenmerkt zich door een intensieve begeleiding van de klant door een team bestaande uit de bijstandsconsulent, Werkkompas, het reïntegratiebedrijf en de afdeling Bijzonder Onderzoek.
   Deze medewerkers stemmen al hun acties richting klant direct en met grote frequentie op elkaar af zodat er voor de klant 'geen ontsnappen' meer mogelijk is. Het verrichten van een huisbezoek vormt een standaard onderdeel van deze aanpak, zodat eventuele fraude kan worden vastgesteld voordat onnodig een reïntegratie-instrument wordt ingezet. Omdat het experiment succesvol is gebleken zal het aantal teams dat zich specifiek met deze doelgroep klanten en methodiek bezig houdt verder worden uitgebreid.
   3. Er wordt blijvend geïnvesteerd in de kwaliteit van de fraudebestrijding via opleidingen. Zo volgen alle bijstandsconsulenten in 2004 een cursus fraude-alertheid waarin specifiek aandacht wordt besteed aan het verrichten van huisbezoeken.
9. Het college is van mening dat een selectieve maar intensieve inzet van huisbezoeken, zoals omschreven in het antwoord op vraag 8, het meest effectief is om misbruik van uitkeringen tegen te gaan.
10. Het college zal ook in de toekomst blijven investeren in de kwaliteit van de fraudebestrijding, zowel 'aan de poort' (bij nieuwe aanvragen) als parallel aan de reïntegratie-inspanningen die de dienst verricht bij klanten met een lopende uitkering. Door te investeren in de kennis en vaardigheden van medewerkers (cursussen/opleidingen) en via kennisoverdracht van de afdeling Bijzonder Onderzoek zullen de bijstandsconsulenten verder worden toegerust om fraude effectief te voorkomen en te bestrijden. Hiermee wordt een oneigenlijk beroep op de bijstand nog meer tegengegaan, waardoor een besparing op het bijstandsbudget wordt bereikt.
    Voor het overige wordt verwezen naar het fraudebeleidsplan 2005 en de fraudeverordening, die in oktober van dit jaar aan de raad worden voorgelegd.

Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris,                                                            de burgemeester,

D.M.F. Jongen                                                           W.J. Deetman