Controleurs in Beeld van dag tot dag

Amsterdam 19 mei 2005

Sociale Dienst niet te controleren

Jupijn Haffmans, raadslid voor Amsterdam Anders/ De Groenen, is verbaasd dat de gemeenteraad niet in staat wordt gesteld te controleren op basis waarvan uitkeringsgerechtigden een onaangekondigd huisbezoek krijgen. In de commissie voor Werk en Inkomen verzocht hij om die informatie. Wethouder Aboutaleb zei deze informatie niet te willen delen, ook niet onder geheimhouding.

Sinds enige tijd worden uitkeringsgerechtigden bezocht door controleurs van de Sociale Dienst. Zij komen bij mensen thuis en tellen onder andere hun tandenborstels en passen hun onderbroeken om zo vast te stellen of de uitkering terecht is toegekend. Amsterdam Anders/De Groenen heeft vanaf het begin fel geprotesteerd tegen deze verdachtmaking en flagrante schending van de privacy van deze mensen. Weigering van het huisbezoek betekent stopzetten van de uitkering.

Inmiddels is besloten dat 'slechts' de helft van de huidige uitkeringsgerechtigden wordt gecontroleerd door middel van een huisbezoek. Deze groep wordt geselecteerd door het opstellen van zogenaamde frauderisicoprofielen. Voor Amsterdam Anders/De Groenen is het belangrijk te weten op basis waarvan mensen worden geselecteerd voor een huisbezoek.

'Het zou kunnen zijn dat deze risicoprofielen discriminerend zijn en specifieke groepen in de stad benadelen op oneigenlijke gronden. Voor mij is het belangrijk dat ik me ervan kan overtuigen dat dat niet gebeurt', aldus Haffmans.

Raadsleden hebben recht op informatie, zodat ze het bestuur kunnen controleren. Dat de wethouder weigert deze informatie (al dan niet onder geheimhouding) te delen met de raad is zeer kwalijk. Tijdens de komende raadsvergadering van 1 juni zal Amsterdam Anders/ De Groenen een motie indienen om alsnog toegang te krijgen tot die informatie.

Haffmans: 'Ik heb er alle vertrouwen in dat de gemeenteraad de wethoudertot meer openheid zal bewegen. Het kan namelijk niet zo zijn dat de meerderheid van de raad een informatieverzoek van een minderheid negeert. Daarmee zullen die partijen de democratische controle op het openbaar bestuur volstrekt belachelijk maken.'

Amsterdam Anders/De Groenen

Amsterdam, donderdag 19 mei 2005

Vanochtend vroeg vanaf 8.00 uur hebben we geprobeerd de werknemers en bezoekers van het regiokantoor van de Sociale Dienst in de Banstraat een aantal te vragen te stellen. Om zo meer te weten komen over hun functie, hun mening over de huisbezoeken, en hun  houding ten opzichte van uitkeringsgerechtigden.

De eerste werkneemsters die we wilden ondervragen, hadden, ondanks het vroege uur, al snel hun tactiek bepaald, ze bleven strak voor zich uit kijken, zeiden geen woord, en smeten de deur voor onze neus dicht. Dat deed ons vermoeden dat er op het kantoor al over de Projectgroep Controleurs in Beeld gesproken is. Zijn er instructies van boven af gegeven?Dit vermoeden werd later bevestigd door een vriendelijke vrouw die ons wel te woord wilde staan, en die als enige verklaarde de huisbezoeken totaal vernederend en overbodig te vinden. Zij vertelde dat er druk gesproken werd over onze controle van vorige week. “Nu gaat het echt beginnen”, werd er binnen gezegd. Men verwacht dat het nu grimmiger wordt. Dat lijkt erop alsof de huisbezoekers al veel eerder protest tegen hun werk verwacht hadden. Dat zij ook begrijpen dat het helemaal niet klopt, wat zij doen, maar dat zij niet in staat zijn daaruit de juiste conclusies te trekken: stoppen met huisbezoeken.

Om ondervraging van werknemers die per auto kwamen te voorkomen, nam een collega van hen zelfs de taak op zich om zo snel mogelijk het rolhek te openen zodra er een auto in zicht was. Anderen, op de fiets, werden snel naar binnen getrokken. Eén werkneemster wist de Controleurs op het verkeerde been te zetten en glipte na een schijnbeweging flitsend snel naar binnen.Opvallend veel mensen ontkenden dat zij bij de Sociale Dienst werken, terwijl zij wel de toegangscode kennen of een pasje voor de garage hebben. Wordt werken bij de Sociale Dienst een besmet beroep waarover men op bijvoorbeeld verjaardagen niet kan praten?Een aantal mensen die ons wel te woord wilden staan keurden de huisbezoeken goed. De sterke verhalen over opgespoorde fraude hebben velen geïnfecteerd. Onze argumenten over grondrechten werd door één vrouw zelfs afgedaan met de opmerking dat je toch ook geen uitkering hóeft te nemen. Iemand vertelde dat veel mensen waarvan de uitkering gestopt was vanwege een huisbezoek later evengoed weer een uitkering krijgen, omdat ze daar nu eenmaal recht op hebben. Meestal worden de bezwaarschriften tegen de stopzetting goedgekeurd. Ze erkende wel dat het een groot probleem is dat de uitkeringsgerechtigde in de tussen tijd wel zonder geld gezet wordt en onder enorme spanningen moet leven.Geen van de ondervraagden vond het goed dat een controleur met hen mee naar huis ging om te controleren op eventuele belastingfraude. De verdediging: “Nee, dat hoef ik niet te doen, want ìk werk voor mijn geld” werd diverse malen gebruikt. Uitkeringsgerechtigden leven van gemeenschapsgeld, ambtenaren niet.Een medewerker van de Sociale Dienst probeerde eerst vanaf de eerste verdieping, later vanaf de tweede verdieping, vanuit het raam met ons te praten. Maar hij mocht van zijn werkgever niet naar beneden komen.

De buurtbewoners reageerden opgetogen en kwamen met camera´s naar buiten. Eindelijk gebeurde er eens wat in hun buurt. Bezoekers waren blij met de Controleurs in Beeld. Nog geen van hen had een huisbezoek gehad. Eén voorbijgangster liet weten dat er bij haar absoluut niemand in kwam.Ook een fotograaf van de Metro was door onbekenden getipt.Rond half tien deden twee auto´s vanuit de garage een gezamenlijke uitval. Ondanks onze aanwezigheid gingen toch weer twee teams huisbezoekers op weg. Ze schermden hun gezichten af. Maar een controleur heeft duidelijk de heer Doedoe herkent als één van de huisbezoekers.Een kwartier later kwam weer een team huisbezoekers naar buiten. Nu waren we alert en kon een paar Controleurs op de fiets er direct achter aan. Maar de huisbezoekers scheurden er van door, namen een rotonde helemaal en wisten de Controleurs af te schudden.Er zijn veel kentekens van auto´s genoteerd en er zijn verschillende foto´s genomen. Hopelijk kunnen we met deze nieuwe gegevens weer verder aan het werk.